Topkapı Sarayı ve 1. Avlu: Alay Meydanı

Topkapı Sarayı Bâb-ı Hümayun, Bâbüsselam ve  Bâbüssaade denilen 3 ana kapı ile 4 avlu, harem ve hasbahçeden meydana gelmektedir. "Bâb" kapı demektir. Etrafı da "Sur-i Sultani"  denilen ve toplamda 1400 metre uzunluğunda yüksek duvarlarla çevrilmiştir. Fatih Sultan Mehmet, fetih sonrasında ilk olarak bugünkü Beyazıt'ta bulunan İÜ merkez binasının olduğu yerde ahşap bir saray yaptırmıştır. 1465 yılında sarayın bugünkü yerinde yapımına başlanmış ve 13 yılda tamamlanmış, ismi "Saray-ı Cedit" olmuş yani Yeni Saray, öncekine de Eski Saray, o günkü kullanımıyla "Saray-ı Atik" denilmiştir.

Daha önceleri Sarayburnu sahilindeki sur kapısında bulunan toplardan ötürü Top Kapısı denilen kapının arkasına I. Mahmut devrinde bir ahşap saray yapılmış ve adı Topkapı Sahil Sarayı olmuş. 1862'de bu yapı yangında yok olunca adı Yeni Saray'a verilmiştir. Fatih ve sonradan gelen padişahların döneminde sürekli yeni yapılar eklemesiyle saray kompleksi büyümüş, genişlemiştir. Bu yapılara ait bilgileri yeri geldikçe verelim.

Sultan Abdülmecit 1854'te Dolmabahçe Sarayı'nın yapılması ile Topkapı Sarayı'ndan taşınmıştır. Sonrasındaki padişahlar da Topkapı Sarayı'nda oturmamıştır. 3 Nisan 1924'te Bakanlar Kurulu kararıyla müzeye dönüştürülen saray, 9 Ekim 1924'te dünyanın en büyük ve en zengin müzesi olarak hizmete açılmıştır.
Aya İrini ve 1. Avlu ile birlikte Topkapı sarayı Genel Görünümü

Saraya bugün 2 şekilde girilebilir. Birincisi Ayasofya, Soğukçeşme Sokağı ve III. Ahmet Çeşmesi'nin de bulunduğu bölgeden Bâb-ı Hümayun'dan girerek; ikincisi ise Gülhane Parkı içerisinden Osman Hamdi Bey yokuşunu takiben Arkeoloji Müzesi yanından geçerek direkt 1. Avlu'ya girmek suretiyle olur. Bu giriş şeklini şu yazıda ele almıştık.  1. avlu kendi döneminde de olduğu gibi halka açıktır. Müze girişi ise Bâbüsselam'dan yapılır. Bilmeyenler için Harem'i görmek için ayrıca bilet almak gerekmekte olup, müzekart geçmemektedir. Müze Salı günleri kapalıdır.

Müze her mevsimde gezilebilir. Ancak okulların kapanmasına yakın olan dönemlerde (Nisan ortasından itibaren Mayıs, Haziran ayı içerisinde) çok fazla öğrenci gezisi olduğundan açıkcası pek tavsiye etmiyorum. Ortalıkta yüzlerce çocuk dolanmaktadır. Yine turist sayısının bol olduğu zamanlarda da sıkıntı olabilmektedir. Ocak-Şubat ayları en sakin zamanları olmakla birlikte, sadece avlularında gezmek için her mevsimde gidilebilir.

Topkapı Sarayı 1. Avlu: Alay Meydanı

Bâb- Hümayun kapısından girdikten sonra sol tarafta bugün restorant olarak hizmet veren Karakolhane Binası'nı görürüz. Önünde masalar atılıdır. Onun yanında Aya İrini Kilisesi yer alır. Diğer yanında ise bir sarnıç vardır. Karakolhane Binası'nın arka kısmında Aya İrini Kilisesi'nin de yanında Piskoposluk Sarayı Kalıntıları'nı bulunmaktadır.
Aya İrini ve Darphane Girişi

Kapının sağından aşağı yol inmektedir. Burası askeri bölge olduğundan geçemiyoruz. Daha birkaç sene öncesine kadar bu kapıdan turist otobüsleri geçer, bu yoldan aşağı inerek park ederlerdir. Bugün bile kapının kenarlarında duvarlara sürtünen otobüslerin izlerini görebilirsiniz.

Biraz ilerimizde sağda bir kapı vardır. Bu kapı Has Fırın'a açılıyor diye bilmekteyim. Üzerinde 1616 tarihli kitabesinde "Sultanın özel ekmek hazinesi" de yazmaktadır. Tabi bugün Has Fırın kalmamıştır.



Sol tarafımızda Aya İrini'nin yanında ise bir kapı vardır. Darphane Kapısı'dır. 1832 tarihli kitabesi Sultan II. Mahmut devridir. Para basımı ile birlikte  sarayın ihtiyacı olan değerli eşya ve mücevherler, nişan ve madalyalar burada yapılırmış. Bunu yanından Arkeoloji Müzesi'ne doğru inen yokuşta ise Koz (Kız) Bekçileri kapısı bulunmaktaydı. Bu hizada avlunun ortasında ise eski fotoğraflarda rastladığımız günümüze gelemeyen devasa bir çınar var idi.

Az daha ileride uzun bir yapı olan Halkalı suyunun geçtiği su terazisi ve dibinde bir çeşme vardır. Buna Cellat Çeşmesi denilse de bu çeşme orta kapı olan Bâbüsselam'a daha yakın yerde idi, fakat onun yerine 1892 yılında II. Abdülhamit tamirat yapılırken söktürmüş ve yerine Hamidiye Çeşmesi monte edilmiştir.
Topkapı Sarayı Cellat Çeşmesi ve Seng-i İbret (İbret Taşı) (?)
Az ilerde müze giriş biletlerinin satıldığı alan ile hediyelik eşyaların satıldığı mağaza bulunmaktadır. Bunun karşı tarafında birkaç sene evveline kadar DÖSİM'in bir kafesi vardı ve burada keyifli vakit geçirilebiliyordu. Hem karakolhane binasının restorant-kafe olması hem bu müze mağazası sonrasında kapatıldı ve müze içerisinde bir bardak çay içmek imkânsız hale dönüştürüldü. Sol bölüm boş olarak durmakta olup yaz günlerinde çimenler üzerinde oturup dinlenilebilir. Burada yer alan ağaçlar üzerinde papağanları görmek sizi şaşırtmasın.
Bâbüsselam

Ve aynı zamanda müzenin de giriş noktası olan Bâbüsselam. Orta Kapı. Sarayın da asıl giriş kapısıdır. Sadrazamların bu kapıdan geçtikten sonra avluda bulunan selam taşlarını selamlamasından ötürü bu adla anılmıştır. Bu kapı da Bâb-ı Hümayun gibi içli dışlıdır. Kapının iki tanında kesme taştan, sekiz köşeli, konik ve sivri külahlı, 1525 yılında Kanuni Sultan Süleyman devrinde yapılmış kuleler vardır. Kapının üzerinde Kelime-i Tevhid yazılı altında II. Mahmut'un tuğrası vardır. Kapının yanlarında III. Mustafa'nın tuğraları ile 1758 tarihli tamir kitâbeleri yazılıdır.

Sarayın elemanlarının harita üzerine gösterimi şuradadır.

İlgili Yazılar:



Topkapı Sarayı 2. Avlu: Divan Meydanı
Topkapı Sarayı 3. Avlu: Enderun Meydanı
Topkapı Sarayı 4. Avlu: Köşkler Bahçesi


1. Avludan Bâb-ı Hümayun Görünümü

Yağmurlu Bir Günde Bâb-ı Hümayun İç Görünümü
Karlı Bir Günde Bâb-ı Hümayun İç Görünümü


Topkapı Sarayı 1. Avlu Girişi Sonrası
Aya İrini Müzesi
Piskoposluk Sarayı Kalıntıları ve Karakolhane Binası

1. Avludaki Su Terazisi
Topkapı Sarayı'ndaki Papağanlar
Topkapı Sarayı Müze Mağazası


Bâbüsselam
Bâbüsselam Sağdaki Kitabe

Bâbüsselam Soldaki Kitabe


1. Avludaki Çeşmelerden

1. Avludaki Hediye Çeşmelerden

1. Avlu Müze Bilet Satış Bölgesi

1. Avluda Duvarda Bulunan Selsebil

Bâbüsselam İç Görünümü

Bâbüsselam İç Tavan Görünümü ve Ayet Yazılı Levha

Eski Fotoğraflar:
III. Ahmet Çeşmesi ve Bâb-ı Hğmayun


Bâb-ı Hümayun


Bâb-ı Hümayun, 1918
Bâbüsselam ve Su Terazisi
1. Avludaki Çınar

1. Avludaki Meşhur Çınar

Sağdaki yapı  1832 yılı Mimar Kirkor Balyan yapısı Hünkar Köşkü'dür

Bâbüsselam, 1918
Bâbüsselam








Etiketler: ,