İstanbul'un Nişan Taşları

Bir semte de adını veren Nişan Taşları ile alakalı olarak daha önce çeşitli notlar almıştım. Bunları tek bir yazıda toparlamak istedim. Bu notları alırken M. Şinasi Acar'ın İstanbul'un Son Nişan Taşları isimli eserinden faydalanmıştım. Meraklısına kitabı temin etmesini öneririm. Kitapta yazılan bilgiye göre bir nişan ya da menzil taşı şöyle dikilirmiş: "Daha önce dikilmiş bir nişan taşını aşarak ondan daha uzağa atarak rekor kırmaya menzil almak ya da menzil bozmak denir… Bunun arkasından okun saplandığı yer biraz kazılıp çakıl doldurularak işaretlenir ve altı ay içinde taşı dikilirdi Taşın bir ziyafetle diktirilmesi ve bu törende rekor sahibinin, olanakları ölçüsünde hediyeler dağıtması gelenektir"

Nişan taşlarını ilk defa kendim yerlerini tespit ederken epeyce zorlanmıştım. Elimde konumlarını belirten net bir harita ve tarifler yoktu. Çünkü Okmeydanı ve bölgesinde adresleri kullanarak bir yeri bulmak hayli zordur. Elde sadece bir sokak adı vardı ve  yapılaşma o kadar dipdibe gerçekleşmişti ki sokak nerede başlıyor, nasıl gidiyor onu anlamak bile bir mesele oldu. Çevre esnafından birkaç kişiye sordum ama hiç cevap alamadım; bilmiyorlardı, duymamışlardı. Bir kısmını ise göremedim. Osmanlıca bilmediğimden ötürü mezarlık içinde gördüklerimden emin olamadım. Mezar taşı ile nişan taşı arasında bazen çok benzerlik oluyordu. Sonra diğer semtlerdekileri gördüm. Birkaç eksiğim bulunmaktadır. Tamamına ait elimde fotoğraf yok. Olanları aşağıya ekliyorum, bir kaç tanesinde de sadece bilgileri koyuyorum, fotoğraflarını çekersem eklerim diye.

Ziyaret etmek isterseniz aşağıda yer alan haritadaki konum bilgileri faydalı olacaktır. Okmeydanı'nda olanları ilk olarak 2008 yılında fotoğraflamıştım.  O dönemde de yerini bildiğim bir tanesine ulaşamadım. Bir kömürlükte imiş. 2015 Ocak ayında tekrar o bölgede gezinerek nişan taşlarının bir kısmını yeniden fotoğrafladım. Birkaç minik hasar dışında taşlar olduğu yerde duruyordu. Bölgede Okçular Tekkesi daha önce harabe olarak yer alırken, yerine cillop gibi binalar yapılınca bölge de hayli değişmiş. Nişan taşlarının burada açılan bir müze içerisinde sergileneceğini duymuştum. Bu konuda görüşlerimi kişisel sayfamda yazmıştım. Okmeydanı neden Okmeydanı imiş, sorgulanmasında etkisi olur belki. Ocak ayındaki ziyaretimde müze henüz açık değildi.

Ek bilgi: 80 gez = 53 metre 
Tavsiye: http://www.kemankes.com

Hacı Beşir Ağa Nişan Taşı

Piyalepaşa Mah. Dörtyol mevkiinde, Piyale Baruthane Cad.üzerinde, Fatih Sultan Mehmet Cad. ile kesişiminde bir mobilya atölyesinin girişinde bulunur.  III. Mustafa devri meşhur kemankeşlerinden Hacı Beşir Ağa'nın H. 1177 (m. 1764) tarihinde 944,5 gezlik atışıyla açtığı bu menzile dikilen taş, aynı zamanda namazgah taşıdır.

Sultan II.Mahmut Nişan Taşı (Mezarlık Camii Sokak)

Kaptanpaşa Mah.de Yay Geçidi Sok. dik olan Mezarlık Camii Sok. üzerindedir. Kitabesiz olup celi ta'lik ile yazılmıştır.

Sultan II.Mahmut Nişan Taşı, 2015

I. Hakkı Konyalı Arşivi

Kethüdâzâde Ahmed Refî Nişan Taşı

Kiler-i Hassa Kethüdası Ahmet Refi Bey'in 1762 tarihinde 932 gezle açtığı menzile dikilen taştır. Kaptanpaşa Mah. Mezarlık Cami Sok.'nı dik kesen Mezarlık Arkası Sok. üzerindedir. Kitabesi celi ta'lik ile yazılmıştır.

Kethüdâzâde Ahmed Refî Nişan Taşı, 2015

Sultan II. Mahmut Nişan Taşı (Ufuk Sokak)

Keçecipiri Mah. de Ufuk Sok. da bulunan Hicri 1247, Miladi 1831/32 tarihinde II. Mahmut'un 1215,5 gezlik atış yaptığı yere dikilen sütundur. Dört köşe gövdeli taşın tepesi Barok üslubundadır. Keçecipiri Mah. Ufuk Sok. ta 8 numaralı bina önünde  bulunmaktadır.

Sultan II.Mahmut Nişan Taşı, 2015

Sultan II.Mahmut Nişan Taşı, 2015

Feyzi Bey Nişan Taşı

Keçecipiri Mah. de Memurlar Sok. ile Okmeydanı Cad. kesişiminde bulunan evin bahçesinde bulunan burmalı cel'i talikle yazılmış kitabesi olan 1763 tarihli nişan taşıdır

Kitabesiz Nişan Taşı (Memurlar Sokak)

Keçecipiri Mah. Memurlar Sok. da 2 numaralı evin girişinde binalar arasında kalan kitabesi bir nişan taşıdır.

Sultan II.Mahmut Nişan Taşı (Ülev Sokak)

Sultan II. Mahmut, lodos havasıyla atılan Abdullah Efendi Menzili'nde 1834 yılında, menzilin atış koşuluna uygun olarak 80 dirhem yayla 18 gez aşırı atarak rekor kırmış ve 1111 geze bu taşı diktirmiştir.

Sultan II.Mahmut Nişan Taşı, 2015

Sultan II.Mahmut Nişan Taşı, 2015

Sultan II.Mahmut Nişan Taşı (Bademlik)

Sütlüce'nin üst tarafında Bademlik'te yol üzerindedir. Sultan II. Mahmut'a ait celi ta'lik kitabelidir.

Hacı Beşir Ağa  Nişan Taşı (Küçük Altaybaşı Sok)

Kaptanpaşa Mah. Küçük Altaybaşı Sok. üzerinde bulunan Hacı Beşir Ağa'ya ait nişan taşıdır. Kitabesi celi sülüsle yazılmıştır, 1758 tarihlidir.

Mehmed Hafid Efendi Nişan Taşı

951,5 Gez / Sene 1193 (Milâdî: 1779)

Beşir Ağa (Hafid Molla) Menzili

Mehmed Hafid Efendi'ye ait, celî ta'lik kitabeli menzil taşı.

Hacı Beşir Ağa Nişan Taşı (Umur Sok.)

909,5 Gez / Sene 1177 (Mîlâdi 1763-64)

Beşir Ağa (Hafid Molla) Menzili

Keçecipiri Mah. de Müverrih Ali Cad. ile  Umur Sok. köşesinde bulunan ve günümüzde yalnızda kaldırıma girmiş kısmı kalmış nişan taşıdır.

Kiraz Sokağı Köşesindeki Kitabesiz Nişan Taşı

Keçecipiri Mah. Müverrih Ali Cad. üzerinde Kiraz Sok. köşesinde günümüzde bir manavın köşesinde bulunan kitabesiz nişan taşıdır.

Sultan II. Mahmut Nişan Taşı (Şahin Sok)

Keçecipiri Mah. Şahin Sok. girişinde bulunan çıkmaz sokaktaki 7 nolu evin bahçesindedir. Sultan II.Mahmut'a ait, celî ta'lik kitâbeli menzil taşıdır.

Sultan III. Selim Nişan Taşı

Keçecipiri Mah. de Toygar Sok. ile Ahmet Turan Sok. arasındaki belediyeye ait saha içerisinde bulunan Sultan III.Selim'e ait, celî ta'lik kitabeli nişan taşıdır. 1792 tarihlidir.

Bilal Ağa Nişan Taşı

Aynalıkavak Kasrı'nın giriş kapısının sağında bulunan bu burmalı nişan taşının kitabesi celi sülüs ile yazılmıştır. 1787 tarihlidir.

Mehmet Kethüda Nişan Taşı

Piyalepaşa Mah. de Piyalepaşa Cad. ile Kaan Sok. arasında bulunan Aşık Veysel Parkı içerisindeki celi ta'lik kitabeli nişan taşı. 1740 tarihlidir.

Çuhadar Kara Hasan Paşa Nişan Taşı

Kaptanpaşa Mah. de Mezarlık Camii Sok. üzerindeki bir evin kömürlüğünde bulunmakta olan nişan taşıdır. Hazine-i Hümayun ağalarından Hasan Ağa'ya aittir. Bahçeden girememiştim o dönemde; çok seslenmiştim ama kimse çıkmamıştı.

Tozkoparan Nişan Taşı

Kulaksız'da Haliç Polis Merkezi'nin önündedir. 1550 tarihlidir. Tozkoparan'a ait nişan taşının tarihi, Tozkoparan İskender'in ölümünden sonradır. Miralem Ahmet Ağa'nın 1271 Gez'lik menzil taşı olduğu tahmin edilmektedir. Kitabesi celi sülüsle yazılmıştır.

Sultan IV. Murat Nişan Taşı

Keçecipiri Mah.de Kulaksız Mezarlığı içinde Hamidiye Şehitliği giriş kapısının önünde bulunan nişan taşı Sultan IV. Murat'a ait olup celi sülüs kitabelidir. Kitaptan aldığım bu tarife göre ziyaret etmiş ama bulamamıştım. Tekrar gitme fırsatım da olmadı.

Kahvecibaşı Hüsameddin Ağa Nişan Taşı
Sultan III. Selim'in kahvecibaşısı Hüsamettin Ağa'ya ait celi talik kitabeli nişan taşı, bugün Harbiye Askeri Müze'de bulunmaktadır, 1789 tarihlidir.

SALT Araştırma, Ali Saim Ülgen Arşivi

Başçuhadar Hüseyin Ağa Nişan Taşı

Kâğıthane Belediyesi binası park alanı içinde, Çuhadar Hüseyin Ağa'ya ait menzil taşı celi ta'lik kitabeli ve 1791 tarihlidir.

Baltacı Mehmet Paşa Nişan Taşı

Kâğıthane Belediyesi binası park alanı içinde, Baltacı Mehmet Paşa'ya ait nişan taşı 1705 tarihlidir.

Sultan II.Mahmut Nişan Taşı (Sadabad Camii Bahçesi)

Sultan II.Mahmut Nişan Taşı (Kağıthane)

Kâğıthane Belediyesi binası park alanı içinde, Sultan II. Mahmut'a ait nişan taşı celi ta'lik kitabeli ve 1812 tarihlidir.

Sultan III. Selim Nişan Taşı (Topkapı Sarayı)

1920'li yıllarda Levent Çiftliği'nden Topkapı Sarayı bahçesine getirilmiştir. Sultan III. Selim'e ait olan nişan taşı 1791 tarihlidir. Üzerindeki kitabenin şairi Rati Ahmet Paşa'nın oğlu İbrahim Naşit Bey'dir.

Sultan III. Selim Nişan Taşı (Teşvikiye Camii Giriş Kapısı)

Teşvikiye Camii giriş kapısındaki Sultan III.Selim'in yaptırdığı 1811 tarihli celi talik kitabeli nişan taşı.

Sultan II. Mahmut Nişan Taşı (Teşvikiye Camii Avlusu)

Teşvikiye Camii avlusundaki Sultan II. Mahmut'a ait celi talik kitabeli ve 1791 tarihli nişan taşı.

Harbiye (Teşvikiye) Karakolu Yanındaki Nişan Taşı

Padişah Abdülmecit tarafından yaptırılan, Harbiye Karakolu Yanındaki Nişan Taşı.

Yıldız-Ihlamur'da bulunan Sultan II. Mahmut'a ait Nişan Taşları

Sultan Ahmet Nişan Taşı (Topkapı Sarayı V. Avlu)
Topkapı Sarayı'nın V. Avlusu diyebileceğimiz ve bugün askeri bölge olan yerde bulunmaktadır. Tüm Nişan Taşları içerisinde en eskisi olup 1609 tarihlidir. Üzerinde yazan bilgiye göre Sultan Ahmet'in attığı topurun anısına dikilmiştir.

Sultan Ahmet Nişan Taşı

Lahana ve Bamya Taşları (Topkapı Sarayı V. Avlu)

Topkapı Sarayı'nın Marmara Denizi'ne doğru alt kısmında bulunan Cephane Meydanı girişinde bulunmaktadırlar. Lahana Taşı 1791 yılında III. Selim adına 400 adım mesafeden bir yumurtayı vurması anısına dikilmiştir. Bamya Taşı ise 1811 yılında II. Mahmut adına dikilmiştir.

Lahana ve Bamya Sütunları

Yukarıda belirtilenler dışında haritada işaretlediğim ama görmediğim, bazısı kitabesiz ve isimsiz olanlar ile askeri bölge içinde kaldığı için tespit edemediklerim de bulunmaktadır. Eksikler bir gün belki tamamlanır.

Nişan ve Menzil Taşlarına ait diğer eski fotoğraflar:

SALT Araştırma, Ali Saim Ülgen Arşivi

Öndeki taştan maalesef günümüze iz kalmamıştır.